کاشی – انواع کاشی و سرامیک – کاربرد کاشی و سرامیک – مراحل تهیه کاشی

کاشی

کاشی به قطعه سنگی مصنوعی گفته می‌شود که طول و عرض آن مختلف بوده و ضخامت آن چند میلی‌متر است، و یک روی آن دارای سطحی شیشه‌ای بوده و کاملاًّ صاف و صیقلی می‌باشد. کاشی محصولات سفالین و سرامیکی است که در ساختمان کاربرد و اهمیت ویژه‌ای دارد مانند حمام‌ها، توالت‌ها، آشپزخانه‌ها و آب ریزگاه‌های عمومی و غیره.

کاشی برای تزئینات داخل و خارج ساختمان و همچنین برای بهداشت و عایق رطوبت به کار می‌رود.

واژه کاشی از نام شهر کاشان اقتباس شده که از اوایل دوران اسلامی به عنوان مرکز صنعت سفال‌سازی مشهور بود.

 

مراحل تهیه کاشی

نخستین مرحله انتخاب و آماده‌سازی مصالح آن می‌باشد.

مصالح کاشی‌سازی خاک رسی است که ۲۰ تا ۲۵ درصد آن سیلیس می‌باشد.

نخست مواد اضافی و زائد و دانه‌های سنگ را از داخل آن جدا می‌کنند،

بعد از شستشو و جدا کردن دانه‌های اضافی و یکنواخت نمودن خاک آن را هوا می‌دهند، بعد آن را آسیاب می‌کنند تا به گرد یکنواختی تبدیل گردد. هر قدر خاک رس تهیه شده مرغوب تر باشد در به عمل آوردن خاک آن دقت بیشتری می‌شود.

بعد فوراً آن را با تسمه نقاله برای مراحل بعدی به سالن‌های دیگر منتقل می‌کنند.

 

ساختن گل

منظور از ساختن گل مخلوط کردن مصالح تهیه شده با آب است تا بدینوسیله خاصیت پلاستیسیته در مخلوط ظاهر شده و امکان شکل دادن به آن میسر گردد.

هنگام مخلوط شدن آب با خاک دقت می‌شود تا تمام ذرات خاک رس در مجاورت آب قرار گیرند.

برای جلوگیری از تغییر حجم و پیچیدن قطعه در هنگام پختن مقداری سنگ چخماق آسیاب شده به آن اضافه می‌کنند. برای جلوگیری از ایجاد رنگ قهوه‌ای تند که ممکن است در اثر وجود اکسیدهای آهن در خاک رس بعد از پخته شدن باشد حدود نیم درصد اکسید کرم به آن اضافه می‌نمایند.

 

قالب گیری

پس از تأیید گل بوسیله آزمایشگاه از لحاظ نوع مصالح و پراکندگی، گل را قالب‌گیری می‌کنند.

برای تهیه کاشی مرغوب قالب‌گیری در خلأ انجام می‌گیرد.

این عمل باعث توپر شدن و مقاومت بیشتر می‌شود.

شکل دادن اغلب به وسیله فشار و پرس صورت می‌گیرد، صفحات پرس دارای ویژگی‌هایی هستند که مانع چسبیدن خاک به صفحات پرس می‌گردد. مقدار آب موجود در گل باید به حدی باشد که به گل آن مقدار پلاستیسیته را بدهد که گل به راحتی در قالب شکل گرفته و جسمی تو پر به دست بیاید، همچنین مقدار آب طوری باشد که پس از پرس کاری و خارج شدن قطعه از قالب در اثر وزن خود تغییر شکل ندهد.

 

خشک کردن

اگر قطعه به خوبی خشک نشود یا به سرعت خشک شود ترک می‌خورد یا می‌پیچد یا تغییر حجم می‌دهد. اگر قطعه پس از خروج از پرس کاری با حرارت خشک کنند یا در معرض هوای خشک و گرم قرار دهند سطح خارجی آن به سرعت خشک شده.

برای خشک کردن قطعات مرغوب از تونل هوای گرم استفاده می‌نمایند.

برای جلوگیری از ترک برداشتن و چروک شدن و پیچش سطحی هوای ابتدای تونل کاملاً مانند هوای خارج است.

در وسط تونل حرارت به حداکثر لازم می‌رسد و در این مرحله کلیه آب فیزیکی قطعه متصاعد شده و قطعه کاملاً خشک می‌گردد.

در تمام طول تونل رطوبت و حرارت داخل تونل اندازه‌گیری می‌شود.

 

پختن

سرامیک در دو نوبت پخته می‌شود، بار اول قطعه سفالی را پس از خشک شدن به کوره پخت می‌برند و اغلب از کوره‌های تونلی استفاده می‌شود. ابتدا حرارت را به تدریج تا ۱۰۰ درجه سانتیگراد می‌رسانند تا آب فیزیکی قطعه متصاعد گردد و به تدریج حرارت کوره بالا می‌برند و حدود ۲۵۰ درجه سانتیگراد کلیه رطوبت آن تبخیر می‌شود و در حرارت ۴۵۰ الی ۶۰۰ درجه آب شیمیایی آن تبخیر می‌گردد و در حرارت ۸۰۰ درجه تمام مواد آلی خاک رس از بین رفته و قطعه به مرحله شیشه ای شدن می‌رسد.

 

لعاب دادن

پس از اینکه اولین مرحله پخت به اتمام رسید و قبل از آنکه قطعه کاملاً پخته شده و به مرحله شیشه‌ای شدن برسد قطعه را از کوره خارج می نمایند و روی آن لعاب می‌پاشند. اگر کاشی گل دار باشد قبل از لعاب پاشیدن گل‌های مخصوص که از جنس لعاب بوده روی قطعه می‌چسبانند بعد روی آن لعاب می‌پاشند سپس قطعات لعاب کاری شده را روی واگن‌های مخصوص چیده و دوباره به کوره می‌برند و مرحله دوم پخت را انجام می‌دهند. لعاب روی سفال در اثر حرارت جاری شده و توی سوراخ‌های قطعه سفالی نفوذ کرده و با آن یکپارچه می‌شود.

سپس کاشی‌ درجه بندی می‌شوند و بعد از بسته‌بندی به بازار عرضه می‌شوند.

 

مواد تشکیل دهنده

یک قطعه کاشی از دو قسمت تشکیل شده‌است:

۱- قطعه سفالی که قسمت اصلی و استخوان‌بندی سرامیک را تشکیل می‌دهد.

۲- لعاب روی آن که ماده‌ای است شیشه‌ای و قسمت رویی آن را تشکیل می‌دهد.

یکی از مهم‌ترین عوامل در صنعت کاشی‌سازی آن است که این دو ماده را طوری انتخاب کنند که ضریب انبساط آن‌ها مساوی باشد

 

انواع کاشی و سرامیک

سرامیک بدنه یا دیوار

جهت نصب در دیوار با لعابی براق و استقامت کمتر نسبت به کاشی کف داشته و در سایز و طرح دارای متنوع است.

 

سرامیک کف

به اصلاح عامیانه در ایران که به آن سرامیک می گویند.

مقاوم تر و مستحکم تر از لحاظ بدنه و لعاب نسبت به سرامیک بدنه یا دیوار است.

 

سرامیک سه بعدی

نسل جدیدی از کاشی که با استفاده از بروزترین تکنولوژی چاپ و بهره‌گیری از خطای چشم، زیبایی و جلوه‌ای خاص به صنعت کاشی و سرامیک داده است.

 

سرامیک پرسلانی

نسل سوم صنعت سرامیک ، کاشی پرسلانی نامیده می‌شود.

 

کاربرد

کاشی برای تزئینات داخل و خارج ساختمان (بویژه در اماکن مذهبی) و همچنین برای بهداشت و عایق رطوبت به کار می‌رود. کاشی دارای ابعاد و اندازه‌های گوناگون می‌باشد به طوری‌ که کاشی کف و دیواری را در ابعاد ۲×۲ و ۱×۲ تا ۵۰×۵۰، ۴۰/۸۰ و ۳۰*۹۰ سانتیمتر تولید می‌کنند که با رنگهای گوناگون می‌تواند یک نقاشی را در محل نصب نیز نشان دهد. کیفیت آن باید به نحوی باشد که تغییرات ناگهانی درجه حرارت از ۱۰۰ تا ۲۰ درجه سانتیگراد را به خوبی تحمل کرده و هیچگونه آثار ترک در بدنه یا لعاب آن ظاهر نشود.

سرامیک دیواری را برای حفظ بهداشت و رطوبت در آشپزخانه، محیط‌های بهداشتی، حمام و دستشویی استفاده می‌کنند.

سرامیک کف را نیز به علت ضد سایش بودن و مقاومت حرارتی و الکتریکی بالا در آشپزخانه‌ها، حمام‌ها، آزمایشگاه‌ها، رختشویخانه‌ها و کارخانجات شیمیایی به کار می‌برند همچنین کاشی باید دارای ابعاد صاف و گوشه‌های تیز باشد.

 

انواع کاشی از نظر ساختار

کاشی پرسلانی

کاشی پرسلانی در دمای بسیار بالا پخته می شود.

همین موضوع باعث می شود که این نوع سرامیک تراکم بسیار بالا، مقاومت، سختی و استحکام بالاتری نسبت به سایر کاشی باشد.

 

کاشی بدنه سیمانی

روند ساخت کاشی بدنه سیمانی به این  صورت است که ماده سازنده ی آنها را درون قالب میریزند.

آنها را با حرارت می پزند یا به صورت طبیعی خشک می کنند.

همچنین می توانند برای رنگ دهی به این سرامیک در ماده ی اولیه آنها از رنگ استفاده کنند.

برای جلوگیری از نفوذ رطوبت و بالا بردن مقاومت آنها در برابر لکه گرفتن باید بعد از نصب آنها را حتما درزگیری کنید.

 

کاشی موزائیکی

کاشی موزائیکی که در دو نوع پرسلانی و یا سرامیکی  و در اندازه ۲.۵ سانتی متر مربع ساخته می شوند.

طریقه نصب آنها می تواند به صورت تکی باشد یا ابتدا آنها را روی صفحه های پلاستیکی یا کاغذی پیش نصب کنند و سپس از آن استفاده کنند.

این موزاییک دو نمونه ی لعاب دار و بدون لعاب دارد.

 

کاشی سنگفرش

ظاهر کاشی سنگفرش تقریبا مانند آجر است، و ضخامت آنها کمتر از آجر می باشد.

از این مدل سرامیک برای کف ساختمان، پاسیوها و گاهی حمام استفاده می شود.

بعد از نصب نیاز به درزگیری یا بندکشی دارند.

 

کاشی آجری

از کاشی آجری برای کاربردهای بسیار خاص استفاده می شوند.

ممکن است شکل ظاهری آنها شما را به یاد آجر بیاندازد ولی داستان به کلی با این موضوع متفاوت است.

این آجرها را می توان با چینش خاص به اشکال خاصی در آورد و از زیبایی آنها لذت برد.

 

کاشی لعاب دار

کاشی لعاب دار به این صورت ساخته می شود که بعد از پخت آن سطح شیشه ای که رنگ و طرح کاشی را به آن اضافه می کند تا براق تر شودند و تمیز کردن آنها ساده تر شود.

از این سرامیک می توان برای دیواره های حمام، دستشویی، آشپزخانه و… می توان استفاده کرد.

همچنین تنوع طرح و رنگ بالای این کاشی یکی از نقاط قوت آن است.

 

کاشی معدنی

کاشی معدنی لعاب ندارند و اگر از آنها در مناطق مرطوب استفاده کردید باید به یاد داشته باشید که حتما درزگیری مناسبی برای آنها باید انجام دهید.

از این مدل بیشتر در مراکز تجاری استفاده می شود.

چرا که هم از دوام خوبی برخوردار است و هم قیمت پایین تری نسبت به سایر نمونه ها دارد.

این مدل دارای رنگ بندی قرمز و نارنجی بر پایه خاکی رنگ است.

 

کاشی مکزیکی

سالتیو که به آن کاشی مکزیکی هم می گویند پخته نمی شود و به صورت طبیعی و در معرض هوا خشک می شود.

ظاهر این مدل حس جالبی به شما منتقل می کند و زیبایی خاص خود را دارد.

مانند سایر نمونه بدون لعاب این کاشی باید با درزگیر در داخل ساختمان نصب شود.

 

کاشی بدون لعاب

سرامیک بدون لعاب تقریبا همان کاشی های معدنی هستند، ولی استحکام آن کمی بالاتر است.

 

کاشی سرامیکی

کاشی سرامیکی معمولا از رس یا کانی های مشابه ساخته می شود و کلیه مراحل آن (یعنی عمل آوری و لعاب کاری) باید در حرارت انجام شود.

 

برای خرید و مشاهده انواع کاشی و سرامیک درون فروشگاه اینترنتی خانه لاکچری می توانید به لینک زیر مراجعه نمایید:

فروشگاه اینترنتی کاشی و سرامیک